Jak czytać oznaczenia stali

Stal to nadal jeden z podstawowych materiałów stosowanych do wytwarzania elementów czy konstrukcji w różnych branżach przemysłu. Chcąc wybrać najlepszy gatunek stali do wykonania gotowego wyrobu spotykamy się z różnymi oznaczeniami tego materiału. Aby poprawnie zidentyfikować dany gatunek stali należy rozkodować jej oznaczenie.

Jak czytać oznaczenie stali?

Oznaczenie stali zostało znormalizowane w Europejskich Normach PN-EN 10027-1:2005 oraz PN-EN 10027-2: 2005 i obowiązuje wszystkich producentów. Obowiązują dwa systemy oznaczania:

►  system znakowy (wg PN-EN 10027-1:2005)
►  system cyfrowy (wg PN-EN 10027-2: 2005)

1. System znakowy - oznaczenie za pomocą liter i cyfr, wg Normy EN 10027-1:2015

Symbole literowe i cyfrowe wskazują przede wszystkim na zastosowanie i główne cechy stali, min. własności mechaniczne, własności fizyczne, skład chemiczny. Znaki pisane są ciągiem, bez spacji. 
W celu uniknięcia błędnej identyfikacji, wprowadzono symbole dodatkowe, które charakteryzują dodatkowe cechy stali lub wyrobu gotowego, np. przydatność do pracy w wysokich temperaturach, jakość powierzchni, rodzaj obróbki cieplnej. 
Podział oznaczeń:

Kategoria 1 – znaki wskazujące na własności mechaniczne lub fizyczne oraz zastosowanie

►  Zastosowanie:
S – stal konstrukcyjna
R – stal na szyny lub w postaci szyn
D – wyroby płaskie do kształtowania na zimno
H –  wyroby płaskie o podwyższonej wytrzymałości do kształtowania na zimno
E – stal maszynowa
L – stal na rury przewodowe
P – stal do pracy pod ciśnieniem
B – stal do zbrojenia betonu
Y – stal do betonu sprężonego
T – wyroby walcowane ocynkowane
M – stal elektrotechniczna
G – staliwo.

►  Własności mechaniczne: 
- minimalna granica plastyczności (Rp o,2) podana w MPa.

►  Symbol dodatkowy gatunku stali: 
A – utwardzane wydzieleniowo
JR - odporności na pękanie w odpowiedniej temperaturze
M – walcowane termomechanicznie
N – normalizowane
Q – ulepszane cieplnie
Cr – dodatek chromu
Mn – wysoka zawartość manganu
T – na rury
D – do powlekania zanurzeniowego na gorąco
ED – do bezpośredniego emaliowania
EK – do konwencjonalnego emaliowania
H – na kształtowniki zamknięte
B – umacniane podczas wypalania lakieru lub na butle gazowe
LA – niskostopowe
G – inne cechy, uzupełnione cyfrą (jeśli potrzeba)
i inne określone w Normie EN.

►  Symbol dodatkowy wyrobu stalowego:
zapis poprzedzony jest znakiem „+”. Symbole te mogą określać stan obróbki cieplnej lub rodzaj powłoki lub specjalne wymagania stawiane wyrobom stalowym.
+CH – hartowność rdzenia 
+H – hartowność
+A – powłoka aluminiowa uzyskana metodą zanurzeniową na gorąco lub wyrób wyżarzony zmiękczająco
+AR – walcowany
+AT – przesycony
+C – utwardzany zgniotem na zimno
+CR – walcowany na zimno
+HC – walcowany na gorąco, a następnie utwardzany na zimno
+N – normalizowany
+LC – utwardzany powierzchniowo
+Q – hartowany
+WW – przerobiony plastycznie na ciepło
+U – nieobrobiony
i inne określone w Normie EN.

Kategoria 2 – znaki wskazujące na skład chemiczny

W grupie znaków z symbolami wskazującymi na skład chemiczny stali wyróżnia się cztery grupy. Znaki te informują o zawartości węgla i głównych składników stopowych.

►  Grupa stali:

• stale niestopowe o średniej zawartości Mn < 1% (bez automatowych)
  • G – staliwo (jeśli potrzeba) 
  • C – węgiel
• stale niestopowe o średniej zawartości Mn ≥ 1%, niestopowe stale automatowe i stale stopowe o średniej zawartości każdego pierwiastka stopowego < 5% (bez szybkotnących):
  • G – staliwo (jeśli potrzeba)
• stale odporne na korozję i inne stale stopowe o średniej zawartości co najmniej jednego pierwiastka stopowego < 5% (bez szybkotnących):
  • PM – metalurgia proszków
  • X – średnia zawartość pierwiastka stopowego ≥5%
  • G – staliwo
• stale szybkotnące:
  • PM – metalurgia proszków
  • HS – stale szybkotnące.

►  Symbol dodatkowy gatunku stali: 
C – do kształtowania na zimno
D – do ciągnienia drutu
E – do wymaganej maksymalnej zawartości Si
R – z wymaganym zakresem zawartości Si
S – na sprężyny
U – na narzędzia
W – na drut do spawania
G – inne cechy
lub symbole pierwiastków chemicznych.

2. System cyfrowy - oznaczenie za pomocą cyfr, wg EN 10027-2:2015

 
Każdy nadany numer stali pozwala na identyfikację jednego materiału. System cyfrowy jest stosowany przede wszystkim w celu ułatwienia elektronicznego przetwarzania danych. Grupy stali ustalono według składu chemicznego, własności mechanicznych, fizycznych i technologicznych oraz zastosowania. Na przykład: numery grup stali niestopowych jakościowych to 01÷07 i 91÷97, stali niestopowych specjalnych to 10÷18 i inne zgodne z Normą.

Zasada numerowania stali:

  

Wróć na główną stronę bloga

Wróć na bloga